{"id":6244,"date":"2020-11-29T15:39:19","date_gmt":"2020-11-29T11:39:19","guid":{"rendered":"http:\/\/qarabag.com\/?p=6244"},"modified":"2020-11-30T10:32:05","modified_gmt":"2020-11-30T06:32:05","slug":"rusiya-qarabaginin-reinkarnasiyasi-1991-2020","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/qarabag.com\/rusiya-qarabaginin-reinkarnasiyasi-1991-2020\/","title":{"rendered":"Rusiya Qaraba\u011f\u0131n\u0131n reinkarnasiyas\u0131: 1991 – 2020"},"content":{"rendered":"

Da\u011fl\u0131q Qaraba\u011f\u0131n Rusiyaya birl\u0259\u015fdirilm\u0259si fikri 1991-ci ilin sentyabr\u0131nda erm\u0259ni mill\u0259t\u00e7il\u0259rinin n\u00fcmay\u0259nd\u0259l\u0259ri t\u0259r\u0259find\u0259n ir\u0259li s\u00fcr\u00fclm\u00fc\u015fd\u00fcr. Sonra Rusiya Federasiyas\u0131 r\u0259hb\u0259rliyi ilk d\u0259f\u0259 Qaraba\u011f m\u00fcnaqi\u015f\u0259sind\u0259 hakim kimi \u00f6z\u00fcn\u00fc s\u0131nad\u0131. Noyabr 2020-ci ild\u0259 rus s\u00fclhm\u0259raml\u0131lar\u0131n\u0131n t\u0259tbiqi il\u0259 “Rusiya Qaraba\u011f” fikri bir q\u0259d\u0259r p\u0259rd\u0259l\u0259nmi\u015f v\u0259 d\u0259yi\u015fdirilmi\u015f formada canland\u0131. \u0130ndi bunu erm\u0259nil\u0259r deyil, Rusiya siyas\u0259t\u00e7il\u0259ri, m\u00fct\u0259x\u0259ssisl\u0259ri v\u0259 x\u0259b\u0259r n\u0259\u015frl\u0259ri dil\u0259 g\u0259tirirl\u0259r.<\/strong><\/p>\n

Moskvan\u0131n “\u0130zvestiya” q\u0259zeti 23 sentyabr 1991-ci ild\u0259 “Da\u011fl\u0131q Qaraba\u011f\u0131n n\u00fcmay\u0259nd\u0259si A. Manu\u00e7arov… Rusiyaya qo\u015fulma\u011f\u0131 t\u0259klif etd<\/a>i” dedi.<\/p>\n

\"\"<\/a>Stepanakert (Xank\u0259ndi) v\u0259t\u0259nda\u015f\u0131 olan Arkadi Manucharov 1980-ci ill\u0259rin sonu v\u0259 1990-c\u0131 ill\u0259rin \u0259vv\u0259ll\u0259rind\u0259 Da\u011fl\u0131q Qaraba\u011fdak\u0131 erm\u0259ni mill\u0259t\u00e7i h\u0259r\u0259kat\u0131n\u0131n \u0259sas liderl\u0259rind\u0259n biri idi. 1988-ci ilin fevral\u0131nda Stepanakert erm\u0259nil\u0259rinin Az\u0259rbaycan Sovet C\u00fcmhuriyy\u0259tind\u0259n ayr\u0131l\u0131b Erm\u0259nistana qo\u015fulma t\u0259l\u0259bl\u0259rini ir\u0259li s\u00fcrd\u00fckl\u0259ri k\u00fctl\u0259vi n\u00fcmayi\u015fl\u0259ri il\u0259 ba\u015flayan Qaraba\u011f b\u00f6hran\u0131n\u0131n ilk d\u00f6rd ilind\u0259n sonra bu b\u00f6lg\u0259y\u0259 Rusiyaya qo\u015fulma fikrini elan etdi. 1990-1991-ci ill\u0259rd\u0259 bu siyasi b\u00f6hran getdikc\u0259 b\u00f6y\u00fcy\u0259n bir m\u00fcnagi\u015f\u0259y\u0259 \u00e7evrildi.<\/p>\n

17 Avqust 1991-ci ild\u0259 Sovet \u0130ttifaq\u0131n\u0131n onsuz da qa\u00e7\u0131lmaz da\u011f\u0131lmas\u0131 fonunda Rusiya v\u0259 Qazax\u0131stan prezidentl\u0259ri Qaraba\u011f m\u00fcnaqi\u015f\u0259sini dan\u0131\u015f\u0131qlar yolu il\u0259 h\u0259ll etm\u0259k \u00fc\u00e7\u00fcn s\u0259y g\u00f6st\u0259rm\u0259y\u0259 raz\u0131la\u015fd\u0131lar. M\u00fcasir Rusiya ilk d\u0259f\u0259 olaraq erm\u0259nil\u0259rl\u0259 az\u0259rbaycanl\u0131lar aras\u0131ndak\u0131 qar\u015f\u0131durmada hakim kimi \u00e7\u0131x\u0131\u015f etm\u0259y\u0259 c\u0259hd g\u00f6st\u0259rdi. 21 sentyabrda Boris Yeltsin v\u0259 Nursultan Nazarbayev Bak\u0131ya g\u0259ldil\u0259r, oradan Stepanakert\u0259 getdil\u0259r v\u0259 22-d\u0259 Yerevanda oldular. N\u00f6vb\u0259ti g\u00fcn Az\u0259rbaycan, Erm\u0259nistan (Da\u011fl\u0131q Qaraba\u011fdak\u0131 erm\u0259ni mill\u0259t\u00e7il\u0259rinin n\u00fcmay\u0259nd\u0259l\u0259ri daxil olmaqla), Rusiya v\u0259 Qazax\u0131stan\u0131n i\u015ftirak\u0131 il\u0259 dan\u0131\u015f\u0131qlar Rusiyan\u0131n c\u0259nubunda – Jeleznovodskda davam etdi. Son ortaq b\u0259yanat 23 sentyabr ax\u015fam\u0131 elan edildi.<\/p>\n

Prezident Yeltsin<\/a>: \u201c\u00dcmid edirik ki, komm\u00fcnike h\u0259yata ke\u00e7iril\u0259c\u0259kdir. V\u0259 dan\u0131\u015f\u0131qlar prosesi davaml\u0131 olacaq\u201d dedi, “\u00dcmid edirik ki, s\u0259n\u0259d f\u0259aliyy\u0259t\u0259 ba\u015flayacaq” – Nazarbayev t\u0259r\u0259find\u0259n s\u0259sl\u0259ndirildi.<\/p>\n

Yuxar\u0131da ad\u0131 \u00e7\u0259kil\u0259n Arkadi Manu\u00e7arov da bu dan\u0131\u015f\u0131qlarda i\u015ftirak etdi, baxmayaraq ki, bir il \u0259vv\u0259l \u00f6z\u00fcn\u00fc elan ed\u0259n Da\u011fl\u0131q Qaraba\u011f Respublikas\u0131 22-23 sentyabr 1991-ci il tarixli g\u00f6r\u00fc\u015fl\u0259rin\u00a0 i\u015ftirak\u00e7\u0131s\u0131 kimi q\u0259bul olunmam\u0131\u015fd\u0131. Eyni zamanda, Manu\u00e7arov Da\u011fl\u0131q Qaraba\u011f\u0131n Rusiyaya qo\u015fulma fikrini dil\u0259 g\u0259tirdi. Bu alternativ bir se\u00e7im idi – ya Erm\u0259nistana qo\u015fulmaq, ya da da\u011f\u0131lmaqda olan Sovet \u0130ttifaq\u0131n\u0131n t\u0259rkibind\u0259 formal \u201cazad respublika\u201d statusunda \u00f6z\u00fcn\u0259 yer tutmaq.<\/p>\n

“Qaraba\u011f n\u00fcmay\u0259nd\u0259 hey\u0259ti” nin daha bir \u00fczv\u00fc Rusiya v\u0259 Qazax\u0131stan prezidentl\u0259ri il\u0259 Stepanakertd\u0259ki g\u00f6r\u00fc\u015fl\u0259rd\u0259 i\u015ftirak etdi. Bu, el\u0259 h\u0259min il Moskvada erm\u0259ni mill\u0259t\u00e7iliyi ruhundak\u0131 m\u0259qal\u0259l\u0259r s\u0259b\u0259biyl\u0259 \u201cetnik nifr\u0259ti q\u0131z\u0131\u015fd\u0131rd\u0131\u011f\u0131na\u201d g\u00f6r\u0259 a\u00e7\u0131lan cinay\u0259t i\u015find\u0259 t\u0259qsirl\u0259ndiril\u0259n rus publisisti Andrey Nuykin idi.<\/p>\n

B\u00fct\u00fcn Da\u011fl\u0131q Qaraba\u011f\u0131 t\u0259msil etdiyini iddia ed\u0259n “Qaraba\u011f” da (!) N\u00fcmay\u0259nd\u0259 hey\u0259tind\u0259, el\u0259c\u0259 d\u0259 bu b\u00f6lg\u0259d\u0259ki erm\u0259ni mill\u0259t\u00e7il\u0259rinin dig\u0259r “n\u00fcmay\u0259nd\u0259lik orqanlar\u0131nda” yerli az\u0259rbaycanl\u0131lar\u0131n maraqlar\u0131n\u0131 ifad\u0259 ed\u0259n bir n\u00fcmay\u0259nd\u0259 \u00fc\u00e7\u00fcn yer olmad\u0131. Bu, 1989-cu ild\u0259 Muxtar B\u00f6lg\u0259nin 180.000 \u0259halisind\u0259n t\u0259xmin\u0259n 40.000-i olmas\u0131na baxmayaraq. Ancaq “Qaraba\u011f hey\u0259ti” n\u0259 bir sibirli Andrey Nuykin\u0259 yer tap\u0131ld\u0131.<\/p>\n

18 oktyabr 1991-ci ild\u0259 “Izvestiya” q\u0259zetinin s\u0259hif\u0259l\u0259rind\u0259 Da\u011fl\u0131q Qaraba\u011f erm\u0259ni milli h\u0259rakat\u0131n\u0131n m\u00f6vqeyini ba\u015f tutmu\u015f dan\u0131\u015f\u0131qlar kontekstind\u0259 t\u0259qdim etdi. Nuykin qeyd edirid: “Da\u011fl\u0131q Qaraba\u011f\u0131n Rusiya d\u00f6vl\u0259tinin t\u0259rkibin\u0259 k\u00f6n\u00fcll\u00fc daxil olmas\u0131 bar\u0259d\u0259 1813-c\u00fc ild\u0259 ba\u011flanm\u0131\u015f m\u00fcqavil\u0259 m\u00fc\u0259yy\u0259n vaxta yox, \u0259b\u0259di m\u00fcdd\u0259t\u0259 ba\u011flan\u0131b…”. Bu bildiri\u015fd\u0259n g\u00f6r\u00fcnd\u00fcy\u00fc kimi erm\u0259ni mill\u0259t\u00e7il\u0259ri \u00f6z ba\u015flar\u0131 \u00fcst\u00fcnd\u0259 Rusiya hakimiyy\u0259tini q\u0259bul etm\u0259y\u0259 haz\u0131r idil\u0259r-t\u0259ki Da\u011fl\u0131q Qaraba\u011f\u0131 Az\u0259rbaycandan qopars\u0131nlar.<\/p>\n

Eyni ideyan\u0131n iki “Qaraba\u011f hey\u0259ti” \u00fczv\u00fc t\u0259r\u0259find\u0259n ifad\u0259 edilm\u0259si onu g\u00f6st\u0259rir ki, 1991-ci ild\u0259 erm\u0259ni mill\u0259t\u00e7il\u0259rinin siyasi liderl\u0259ri tammiqyasl\u0131 h\u0259rbi m\u00fcnaqi\u015f\u0259nin g\u00f6zl\u0259nilm\u0259z n\u0259tic\u0259l\u0259rind\u0259n \u00e7\u0259kin\u0259r\u0259k\u00a0 “Rus Qaraba\u011f\u0131” variant\u0131n\u0131 ciddi \u015f\u0259kild\u0259 n\u0259z\u0259rd\u0259n ke\u00e7irirdil\u0259r.<\/p>\n

O vaxt, 1990-c\u0131 ill\u0259rin \u0259vv\u0259ll\u0259rind\u0259, Rusiya v\u0259 Qazax\u0131stan\u0131n s\u00fclhm\u0259raml\u0131 missiyas\u0131 tammiqyasl\u0131 sava\u015f\u0131n qar\u015f\u0131s\u0131n\u0131 almad\u0131. Erm\u0259nil\u0259r qalib g\u0259ldil\u0259r. \u00a0Az\u0259rbaycanl\u0131lar\u0131 n\u0259inki Qaraba\u011fdan h\u0259tta d\u00fcnya t\u0259r\u0259find\u0259n Az\u0259rbaycan\u0131n ayr\u0131lmaz hiss\u0259si kimi q\u0259bul edil\u0259n \u0259traf alt\u0131 rayondan da \u00e7\u0131xard\u0131lar. N\u0259hay\u0259t, 2020-ci il\u0259 Az\u0259rbaycan ordusu i\u015f\u011fal olunmu\u015f \u0259razil\u0259ri azad etdi. \u0130ndi d\u0259 Erm\u0259nistan sars\u0131d\u0131c\u0131 m\u0259\u011flubiyy\u0259t ald\u0131. Rusiya yenid\u0259n hakim kimi meydana \u00e7\u0131xd\u0131. V\u0259 t\u0259z\u0259d\u0259n, t\u0259xmin\u0259n 30 il ke\u00e7\u0259nd\u0259n sonra “Rus Qaraba\u011f\u0131” ideyas\u0131 canland\u0131. Birinci d\u0259f\u0259 oldu\u011fu kimi o h\u0259l\u0259 ki, qeyri-r\u0259smi \u015f\u0259kild\u0259 s\u0259sl\u0259ndirilir, ancaq indi art\u0131q t\u0259kc\u0259 erm\u0259ni mill\u0259t\u00e7il\u0259rinin t\u0259msil\u00e7il\u0259ri t\u0259r\u0259find\u0259n yox, h\u0259m d\u0259 Rusiya siyas\u0259t\u00e7il\u0259ri, m\u00fct\u0259x\u0259ssisl\u0259ri v\u0259 x\u0259b\u0259r agentlikl\u0259ri t\u0259r\u0259find\u0259n:<\/p>\n