Prezident Yeltsin<\/a>: \u201c\u00dcmid edirik ki, komm\u00fcnike h\u0259yata ke\u00e7iril\u0259c\u0259kdir. V\u0259 dan\u0131\u015f\u0131qlar prosesi davaml\u0131 olacaq\u201d dedi, “\u00dcmid edirik ki, s\u0259n\u0259d f\u0259aliyy\u0259t\u0259 ba\u015flayacaq” – Nazarbayev t\u0259r\u0259find\u0259n s\u0259sl\u0259ndirildi.<\/p>\nYuxar\u0131da ad\u0131 \u00e7\u0259kil\u0259n Arkadi Manu\u00e7arov da bu dan\u0131\u015f\u0131qlarda i\u015ftirak etdi, baxmayaraq ki, bir il \u0259vv\u0259l \u00f6z\u00fcn\u00fc elan ed\u0259n Da\u011fl\u0131q Qaraba\u011f Respublikas\u0131 22-23 sentyabr 1991-ci il tarixli g\u00f6r\u00fc\u015fl\u0259rin\u00a0 i\u015ftirak\u00e7\u0131s\u0131 kimi q\u0259bul olunmam\u0131\u015fd\u0131. Eyni zamanda, Manu\u00e7arov Da\u011fl\u0131q Qaraba\u011f\u0131n Rusiyaya qo\u015fulma fikrini dil\u0259 g\u0259tirdi. Bu alternativ bir se\u00e7im idi – ya Erm\u0259nistana qo\u015fulmaq, ya da da\u011f\u0131lmaqda olan Sovet \u0130ttifaq\u0131n\u0131n t\u0259rkibind\u0259 formal \u201cazad respublika\u201d statusunda \u00f6z\u00fcn\u0259 yer tutmaq.<\/p>\n
“Qaraba\u011f n\u00fcmay\u0259nd\u0259 hey\u0259ti” nin daha bir \u00fczv\u00fc Rusiya v\u0259 Qazax\u0131stan prezidentl\u0259ri il\u0259 Stepanakertd\u0259ki g\u00f6r\u00fc\u015fl\u0259rd\u0259 i\u015ftirak etdi. Bu, el\u0259 h\u0259min il Moskvada erm\u0259ni mill\u0259t\u00e7iliyi ruhundak\u0131 m\u0259qal\u0259l\u0259r s\u0259b\u0259biyl\u0259 \u201cetnik nifr\u0259ti q\u0131z\u0131\u015fd\u0131rd\u0131\u011f\u0131na\u201d g\u00f6r\u0259 a\u00e7\u0131lan cinay\u0259t i\u015find\u0259 t\u0259qsirl\u0259ndiril\u0259n rus publisisti Andrey Nuykin idi.<\/p>\n
B\u00fct\u00fcn Da\u011fl\u0131q Qaraba\u011f\u0131 t\u0259msil etdiyini iddia ed\u0259n “Qaraba\u011f” da (!) N\u00fcmay\u0259nd\u0259 hey\u0259tind\u0259, el\u0259c\u0259 d\u0259 bu b\u00f6lg\u0259d\u0259ki erm\u0259ni mill\u0259t\u00e7il\u0259rinin dig\u0259r “n\u00fcmay\u0259nd\u0259lik orqanlar\u0131nda” yerli az\u0259rbaycanl\u0131lar\u0131n maraqlar\u0131n\u0131 ifad\u0259 ed\u0259n bir n\u00fcmay\u0259nd\u0259 \u00fc\u00e7\u00fcn yer olmad\u0131. Bu, 1989-cu ild\u0259 Muxtar B\u00f6lg\u0259nin 180.000 \u0259halisind\u0259n t\u0259xmin\u0259n 40.000-i olmas\u0131na baxmayaraq. Ancaq “Qaraba\u011f hey\u0259ti” n\u0259 bir sibirli Andrey Nuykin\u0259 yer tap\u0131ld\u0131.<\/p>\n
18 oktyabr 1991-ci ild\u0259 “Izvestiya” q\u0259zetinin s\u0259hif\u0259l\u0259rind\u0259 Da\u011fl\u0131q Qaraba\u011f erm\u0259ni milli h\u0259rakat\u0131n\u0131n m\u00f6vqeyini ba\u015f tutmu\u015f dan\u0131\u015f\u0131qlar kontekstind\u0259 t\u0259qdim etdi. Nuykin qeyd edirid: “Da\u011fl\u0131q Qaraba\u011f\u0131n Rusiya d\u00f6vl\u0259tinin t\u0259rkibin\u0259 k\u00f6n\u00fcll\u00fc daxil olmas\u0131 bar\u0259d\u0259 1813-c\u00fc ild\u0259 ba\u011flanm\u0131\u015f m\u00fcqavil\u0259 m\u00fc\u0259yy\u0259n vaxta yox, \u0259b\u0259di m\u00fcdd\u0259t\u0259 ba\u011flan\u0131b…”. Bu bildiri\u015fd\u0259n g\u00f6r\u00fcnd\u00fcy\u00fc kimi erm\u0259ni mill\u0259t\u00e7il\u0259ri \u00f6z ba\u015flar\u0131 \u00fcst\u00fcnd\u0259 Rusiya hakimiyy\u0259tini q\u0259bul etm\u0259y\u0259 haz\u0131r idil\u0259r-t\u0259ki Da\u011fl\u0131q Qaraba\u011f\u0131 Az\u0259rbaycandan qopars\u0131nlar.<\/p>\n
Eyni ideyan\u0131n iki “Qaraba\u011f hey\u0259ti” \u00fczv\u00fc t\u0259r\u0259find\u0259n ifad\u0259 edilm\u0259si onu g\u00f6st\u0259rir ki, 1991-ci ild\u0259 erm\u0259ni mill\u0259t\u00e7il\u0259rinin siyasi liderl\u0259ri tammiqyasl\u0131 h\u0259rbi m\u00fcnaqi\u015f\u0259nin g\u00f6zl\u0259nilm\u0259z n\u0259tic\u0259l\u0259rind\u0259n \u00e7\u0259kin\u0259r\u0259k\u00a0 “Rus Qaraba\u011f\u0131” variant\u0131n\u0131 ciddi \u015f\u0259kild\u0259 n\u0259z\u0259rd\u0259n ke\u00e7irirdil\u0259r.<\/p>\n
O vaxt, 1990-c\u0131 ill\u0259rin \u0259vv\u0259ll\u0259rind\u0259, Rusiya v\u0259 Qazax\u0131stan\u0131n s\u00fclhm\u0259raml\u0131 missiyas\u0131 tammiqyasl\u0131 sava\u015f\u0131n qar\u015f\u0131s\u0131n\u0131 almad\u0131. Erm\u0259nil\u0259r qalib g\u0259ldil\u0259r. \u00a0Az\u0259rbaycanl\u0131lar\u0131 n\u0259inki Qaraba\u011fdan h\u0259tta d\u00fcnya t\u0259r\u0259find\u0259n Az\u0259rbaycan\u0131n ayr\u0131lmaz hiss\u0259si kimi q\u0259bul edil\u0259n \u0259traf alt\u0131 rayondan da \u00e7\u0131xard\u0131lar. N\u0259hay\u0259t, 2020-ci il\u0259 Az\u0259rbaycan ordusu i\u015f\u011fal olunmu\u015f \u0259razil\u0259ri azad etdi. \u0130ndi d\u0259 Erm\u0259nistan sars\u0131d\u0131c\u0131 m\u0259\u011flubiyy\u0259t ald\u0131. Rusiya yenid\u0259n hakim kimi meydana \u00e7\u0131xd\u0131. V\u0259 t\u0259z\u0259d\u0259n, t\u0259xmin\u0259n 30 il ke\u00e7\u0259nd\u0259n sonra “Rus Qaraba\u011f\u0131” ideyas\u0131 canland\u0131. Birinci d\u0259f\u0259 oldu\u011fu kimi o h\u0259l\u0259 ki, qeyri-r\u0259smi \u015f\u0259kild\u0259 s\u0259sl\u0259ndirilir, ancaq indi art\u0131q t\u0259kc\u0259 erm\u0259ni mill\u0259t\u00e7il\u0259rinin t\u0259msil\u00e7il\u0259ri t\u0259r\u0259find\u0259n yox, h\u0259m d\u0259 Rusiya siyas\u0259t\u00e7il\u0259ri, m\u00fct\u0259x\u0259ssisl\u0259ri v\u0259 x\u0259b\u0259r agentlikl\u0259ri t\u0259r\u0259find\u0259n:<\/p>\n
\n- 11.11.20 – “\u018fdal\u0259tli Rusiya” partiyas\u0131n\u0131n s\u0259dri Serqey Mironov (“Nezavisimaya Qazeta”): “Qaraba\u011fda Rusiya s\u00fclhm\u0259raml\u0131lar\u0131n\u0131n m\u00f6vcudlu\u011funun “real alternativi” yoxdur.<\/li>\n
- 11.11.20 – “C\u00fctba\u015fl\u0131 qartal” rus tarixi maarifl\u0259ndirm\u0259sinin inki\u015faf\u0131 C\u0259miyy\u0259tinin s\u0259dri Konstantin Malofeev (“Nezavisimaya Qazeta”): “\u0130mperiya d\u00f6vl\u0259tinin m\u00fcdafi\u0259sin\u0259 \u00fcmid ed\u0259nl\u0259r xahi\u015fl\u0259 m\u00fcraci\u0259t edirl\u0259r. Bundan sonras\u0131na imperiya q\u0259rar verir. Bax el\u0259 indi imperiya d\u00f6vl\u0259tinin siyas\u0259ti h\u0259yata ke\u00e7irilib”<\/li>\n
- 15.11.20 – siyas\u0259t\u00e7i Arman Bo\u015fyan (Miasin.ru): “Rusiya Qaraba\u011f\u0131 \u00f6z n\u0259zar\u0259ti alt\u0131nda tutacaq v\u0259 onu he\u00e7 kim\u0259 verm\u0259y\u0259c\u0259k… tezlikl\u0259 “Qaraba\u011f Rusiyad\u0131r” ifad\u0259si “de-fakto reall\u0131q olacaq v\u0259 \u0259n \u0259sas\u0131 m\u0259nim qaraba\u011fl\u0131larla dialoquma \u0259sas\u0259n dey\u0259bil\u0259r\u0259m ki, \u0259ks\u0259riyy\u0259t bunun \u0259leyhin\u0259 deyil. \u00c7ox g\u00fcman ki, Osetiya v\u0259 Abxaziyada oldu\u011fu kimi Qaraba\u011f\u0131n erm\u0259nil\u0259rin\u0259 d\u0259 Rusiya v\u0259t\u0259nda\u015fl\u0131\u011f\u0131 veril\u0259c\u0259k.”<\/li>\n
- 16.11.20 – politoloq Sergey Stankevi\u00e7 (Bloknot.ru): “Erm\u0259ni h\u0259rbi birl\u0259\u015fm\u0259l\u0259rinin \u00e7\u0259kilm\u0259sind\u0259n sonra Da\u011fl\u0131q Qaraba\u011f\u0131n \u0259razisi Rusiya s\u00fclhm\u0259raml\u0131lar\u0131n\u0131n qay\u011f\u0131s\u0131 alt\u0131nda olacaqd\u0131r… M\u0259nim fikrimc\u0259 t\u0259hl\u00fck\u0259ni sovu\u015fdurma\u011f\u0131n birc\u0259 yolu var:<\/li>\n
- Qaraba\u011f anklav\u0131n\u0131 x\u00fcsusi \u00f6z\u00fcn\u00fcidar\u0259 \u0259razisi kimi m\u00fc\u0259yy\u0259n t\u0259yin etm\u0259k v\u0259 onu Rusiya Federasiyas\u0131na icar\u0259y\u0259 verm\u0259k, m\u0259s\u0259l\u0259n 50 illiyin\u0259… Bel\u0259 olarsa h\u0259r \u015fey \u00f6z yerin\u0259 oturacaq. Rusiyan\u0131n niy\u0259 v\u0259 hans\u0131 \u0259saslarla Qaraba\u011f anklav\u0131n\u0131n perimetrini v\u0259 Erm\u0259nistana aparam quru d\u0259hlizini m\u00fcdafi\u0259 etdiyi ayd\u0131n olacaq.”<\/li>\n
- 17.11.20 – Erm\u0259nistan m\u00fcxalif\u0259tinin liderl\u0259rind\u0259n biri Andrias Qukasyan (“Novaya Qazeta”): Qaraba\u011fda birinci sava\u015f Az\u0259rbaycan\u0131n m\u0259\u011flubiyy\u0259ti il\u0259 qurtard\u0131. \u0130kinci onunla n\u0259tic\u0259l\u0259ndi ki, Rusiya s\u00fclhm\u0259raml\u0131lar\u0131 Da\u011fl\u0131q Qaraba\u011fa girdil\u0259r. \u0130st\u0259nil\u0259n halda faydalanan Rusiya olacaq”.<\/li>\n
- 22.11.20 – “Versiya” q\u0259zeti: “Bel\u0259 ayd\u0131n olur ki, Erm\u0259nistan\u0131n yar\u0131s\u0131 Moskvan\u0131 Qaraba\u011fda Ir\u0259van\u0131n \u0259v\u0259zin\u0259 d\u00f6y\u00fc\u015fm\u0259m\u0259kd\u0259 t\u0259qsirl\u0259ndirir. Bununla bel\u0259 Qaraba\u011f\u0131n \u00f6z sakinl\u0259ri Rusiya s\u00fclhm\u0259raml\u0131lar\u0131ndan x\u0259b\u0259r tutduqdan sonra k\u00fctl\u0259vi halda t\u0259rk etdikl\u0259ri evl\u0259r\u0259 qay\u0131tma\u011fa ba\u015flad\u0131lar. V\u0259 harda olmasa da Xank\u0259ndind\u0259 dey\u0259s\u0259n \u0259ks\u0259riyy\u0259t\u0259 ayd\u0131n olma\u011fa ba\u015flad\u0131 ki, b\u00fct\u00fcn \u00fcmidl\u0259r kim\u0259dir-Qaraba\u011f\u0131n m\u00fcst\u0259qilliyini tan\u0131maqdan imtina etmi\u015f \u0130r\u0259vana yox, daha \u00e7ox h\u0259rbi m\u00fcdafi\u0259y\u0259y\u0259dir. Ba\u015fa d\u00fc\u015f\u00fcrs\u00fcn\u00fcz n\u0259 ba\u015f verir? Rusiya ke\u00e7mi\u015f Sovet respublikalar\u0131n\u0131 ittifaqa c\u0259lb ed\u0259 bilmir amma onlar\u0131n hiss\u0259l\u0259ril\u0259 \u00e7ox asanl\u0131qla dil tapa bilir. “Siz Erm\u0259nistan\u0131 itirdiniz” dey\u0259r\u0259k erm\u0259ni mill\u0259t\u00e7il\u0259ri \u0259s\u0259bl\u0259\u015firl\u0259r. Erm\u0259nistan\u0131 ola bil\u0259r. Amma Qaraba\u011f\u0131 \u0259sla”<\/li>\n
- 22.11.20 – politoloq Ruslan Osta\u015fko (“Versiya” q\u0259zeti): T\u0259msil ed\u0259nl\u0259rin ancaq qon\u015fular\u0131n\u0131 k\u0259sm\u0259yi bacard\u0131\u011f\u0131 “q\u0259dim unikal m\u0259d\u0259niyy\u0259t”-\u0259 yet\u0259r! Ancaq rusla\u015fd\u0131rma! \u018fks halda \u00f6z \u00f6z orta \u0259srl\u0259rinizd\u0259 ya\u015fama\u011fa davam edin!<\/li>\n
- \u00a026.11.20 – Pravda.ru: “…Rusiyadan g\u00f6nd\u0259rilmi\u015f s\u00fclhm\u0259raml\u0131lar bu \u0259razid\u0259 be\u015f ild\u0259n \u00e7ox olacaqlar”.<\/li>\n<\/ul>\n
<\/p>\n