{"id":4084,"date":"2020-10-29T16:43:43","date_gmt":"2020-10-29T12:43:43","guid":{"rendered":"http:\/\/qarabag.com\/?p=4084"},"modified":"2020-11-06T13:32:10","modified_gmt":"2020-11-06T09:32:10","slug":"qarabag-kimindir-tarixin-d%c9%99rinlikl%c9%99rind%c9%99n-az-bilin%c9%99n-10-fakt","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/qarabag.com\/qarabag-kimindir-tarixin-d%c9%99rinlikl%c9%99rind%c9%99n-az-bilin%c9%99n-10-fakt\/","title":{"rendered":"Qaraba\u011f kimindir: tarixin d\u0259rinlikl\u0259rind\u0259n az bilin\u0259n 10 fakt"},"content":{"rendered":"
    \n
  1. Q\u0259dim d\u00f6vrl\u0259rd\u0259 Qaraba\u011fda alban tayfalar\u0131 m\u0259skunla\u015fm\u0131\u015fd\u0131<\/span>. Sonralar albanlarla M\u0259rk\u0259zi Asiya t\u00fcrkl\u0259rinin qar\u0131\u015fmas\u0131 n\u0259tic\u0259sind\u0259 Az\u0259rbaycan mill\u0259ti t\u0259\u015f\u0259kk\u00fcl tapd\u0131.\n

    <\/span><\/li>\n

  2. Eram\u0131zdan \u0259vv\u0259l I \u0259srin ikinci yar\u0131s\u0131nda erm\u0259nil\u0259r Qaraba\u011f\u0131 \u0259l\u0259 ke\u00e7ir dil\u0259r<\/span> v\u0259 eram\u0131z\u0131n IV \u0259srin sonuna q\u0259d\u0259r h\u0259rbi g\u00fcc\u00fc hesab\u0131na hakimiyy\u0259tl\u0259ri alt\u0131nda saxlad\u0131lar. Erm\u0259ni tarix\u00e7i Arakelyan\u0131n<\/u><\/a> qeyd etdiyi kimi, Erm\u0259nistan h\u00f6kmdarlar\u0131 Qaraba\u011fa n\u0259zar\u0259t etm\u0259k \u00fc\u00e7\u00fcn “\u0259n d\u0259h\u015f\u0259tli v\u0259 q\u0259ddar \u00fcsullardan” istifad\u0259 edirdil\u0259r.\n

    <\/span><\/li>\n

  3. Erm\u0259nistan h\u00f6kmdarlar\u0131 Qaraba\u011f\u0131n yerli alban \u0259halisinin erm\u0259nil\u0259\u015fdirilm\u0259si siyas\u0259ti y\u00fcr\u00fcd\u00fcrd\u00fcl\u0259r<\/u><\/a>. Bunun \u00fc\u00e7\u00fcn orada erm\u0259ni m\u00fcst\u0259ml\u0259k\u0259\u00e7il\u0259rinin ya\u015fay\u0131\u015f yerl\u0259ri yarad\u0131lm\u0131\u015f v\u0259 xristian dininin t\u0259bli\u011fat\u0131ndan istifad\u0259 edilmi\u015fdir<\/span>. Buna baxmayaraq, g\u00f6rk\u0259mli Sovet \u015f\u0259rq\u015f\u00fcnas\u0131 \u0130lya Petru\u015fevski m\u00fc\u0259yy\u0259n edib: \u201cQaraba\u011f he\u00e7 vaxt erm\u0259ni m\u0259d\u0259niyy\u0259t m\u0259rk\u0259zl\u0259rin\u0259 aid olmam\u0131\u015fd\u0131r<\/span>“<\/u><\/a>.\n

    <\/span><\/li>\n

  4. \u018fr\u0259b s\u0259yyah\u0131 \u018fl-M\u0259sudinin yazd\u0131\u011f\u0131na g\u00f6r\u0259, X \u0259srd\u0259 Qaraba\u011fda h\u0259l\u0259 d\u0259 Albanlar ya\u015fay\u0131rd\u0131.\n

    <\/span><\/li>\n

  5. XI \u0259srd\u0259 Qaraba\u011fda t\u00fcrkl\u0259rin m\u0259skunla\u015fmas\u0131 v\u0259 t\u0259dric\u0259n yerli albanlarla qar\u0131\u015fmas\u0131 ba\u015fland\u0131. Yerli tarixi vilay\u0259tl\u0259rin v\u0259 ya\u015fay\u0131\u015f yerl\u0259rinin ilkin adlar\u0131 orta \u0259srl\u0259rd\u0259 Qaraba\u011fda t\u00fcrk tayfalar\u0131n\u0131n ya\u015fad\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00fcbut edir.\n

    <\/span><\/li>\n

  6. Son orta \u0259srl\u0259r d\u00f6vr\u00fcnd\u0259, x\u00fcsus\u0259n XVII \u0259srd\u0259 \u0130ran erm\u0259nil\u0259rinin Qaraba\u011fa ilk k\u00f6\u00e7l\u0259ri ba\u015f verdi. Amma h\u0259tta erm\u0259nil\u0259\u015fdirilmi\u015f albanlar\u0131n n\u0259v\u0259l\u0259ri d\u0259 bu miqrantlar\u0131 yad kimi q\u0259bul edirdil\u0259r<\/span>. Buna g\u00f6r\u0259 d\u0259 erm\u0259ni miqrantlar ayr\u0131 m\u0259skunla\u015fd\u0131lar v\u0259 300 il sonra onlar\u0131n n\u0259slind\u0259n olanlar Qaraba\u011f torpa\u011f\u0131nda g\u0259lm\u0259 olduqlar\u0131n\u0131 xat\u0131rlay\u0131rd\u0131lar.\n

    <\/span><\/li>\n

  7. Yerli erm\u0259nidilli qaraba\u011fl\u0131lar t\u00fcrk qon\u015fular\u0131 il\u0259 normal m\u00fcnasib\u0259td\u0259 ya\u015fay\u0131rd\u0131lar<\/span>. H\u0259r iki t\u0259r\u0259fd\u0259ki hakim zad\u0259ganlar\u0131n \u00fczvl\u0259ri bir-biri il\u0259 evl\u0259nirdil\u0259r. Rus m\u0259murlar\u0131n\u0131n s\u00f6zl\u0259rin\u0259 g\u00f6r\u0259, 1823-c\u00fc ild\u0259 qar\u0131\u015f\u0131q \u0259halisi olan k\u0259ndl\u0259r var idi. 1928-ci ild\u0259 Qaraba\u011f\u0131 t\u0259dqiq ed\u0259n Sovet \u015f\u0259rq\u015f\u00fcnas\u0131 Petru\u015fevskinin qeyd etdiyi kimi, bir \u00e7ox yerli erm\u0259nidilli sakinl\u0259r m\u00fcs\u0259lman m\u00fcq\u0259dd\u0259sl\u0259rin\u0259 sitayi\u015f edirdil\u0259r.<\/span>\n

    <\/span><\/li>\n

  8. Rusiya imperiyas\u0131n\u0131n Daxili i\u015fl\u0259r nazirliyinin m\u0259lumat\u0131na g\u00f6r\u0259, 1811-ci ild\u0259<\/u><\/a> Qaraba\u011fda 12.000 ail\u0259 ya\u015fay\u0131rd\u0131. Onlardan yaln\u0131z 2500-i, y\u0259ni 20%-i erm\u0259ni, qalanlar\u0131 is\u0259 m\u00fcs\u0259lman idi.<\/span>\n

    <\/span><\/li>\n

  9. 1823-c\u00fc ilin aprelind\u0259 Qaraba\u011fda Rusiya vergi sisteminin t\u0259tbiqi \u00fc\u00e7\u00fcn iki m\u0259mur t\u0259r\u0259find\u0259n t\u0259rtib edilmi\u015f “Qaraba\u011f vilay\u0259tinin T\u0259sviri” s\u0259n\u0259dind\u0259n<\/u><\/a> bel\u0259 g\u00f6r\u00fcn\u00fcr ki, o zaman orada 614 k\u0259nd var idi. 450 \u2013 t\u00fcrk, 150 \u2013 erm\u0259ni. Ail\u0259l\u0259rin \u00fcmumi say\u0131 20.095 idi: onlardan 15.729 (78.3%) t\u00fcrkl\u0259r, 4.366 (21.7%) erm\u0259nil\u0259r idi.<\/span>\n

    <\/span><\/li>\n

  10. 1828-1830-cu ill\u0259rd\u0259 Rusiya \u0130mperiyas\u0131n\u0131n r\u0259hb\u0259rliyi \u0130ran v\u0259 T\u00fcrkiy\u0259d\u0259n 140.000 erm\u0259nini C\u0259nubi Qafqaza k\u00f6\u00e7\u00fcrd\u00fc<\/u><\/a>. Bu miqrantlar\u0131n b\u00f6y\u00fck hiss\u0259si Qaraba\u011fda m\u0259skunla\u015fd\u0131.<\/span> \u018fg\u0259r 1823-c\u00fc ild\u0259 orada 20.095 ail\u0259nin ya\u015fad\u0131\u011f\u0131, h\u0259r ail\u0259d\u0259 orta hesabla 7-10 n\u0259f\u0259rin ya\u015fad\u0131\u011f\u0131n\u0131 n\u0259z\u0259r\u0259 alsaq, k\u00fctl\u0259vi erm\u0259ni miqrasiyas\u0131 \u0259r\u0259f\u0259sind\u0259 Qaraba\u011f sakinl\u0259rinin t\u0259xmini say\u0131 140.000-200.000 n\u0259f\u0259r idi. Onlar\u0131n 78% m\u00fcs\u0259lman idi. Bu r\u0259q\u0259ml\u0259r \u0130ran v\u0259 T\u00fcrkiy\u0259 erm\u0259nil\u0259rinin k\u00fctl\u0259vi \u015f\u0259kild\u0259 k\u00f6\u00e7\u00fcr\u00fclm\u0259sind\u0259n sonra Qaraba\u011f \u0259halisinin etnik t\u0259rkibinin n\u0259 d\u0259r\u0259c\u0259d\u0259 d\u0259yi\u015fdiyi bar\u0259d\u0259 ayd\u0131n t\u0259s\u0259vv\u00fcr yarad\u0131r. N\u0259tic\u0259d\u0259 t\u00fcrkl\u0259r v\u0259 erm\u0259nil\u0259r aras\u0131nda m\u00fcnasib\u0259tl\u0259r m\u0259nfi istiqam\u0259td\u0259 d\u0259yi\u015fm\u0259y\u0259 ba\u015flad\u0131.\u00a0\u00a0\u00a0<\/span><\/li>\n<\/ol>\n

    Yuxar\u0131da g\u00f6st\u0259ril\u0259n b\u00fct\u00fcn faktlar, Rusiya \u0130mperiyas\u0131n\u0131n Moskvadak\u0131 Rusiya D\u00f6vl\u0259t Kitabxanas\u0131nda saxlan\u0131lan r\u0259smi s\u0259n\u0259dl\u0259rin\u0259, habel\u0259 Erm\u0259nistan SSR Elml\u0259r Akademiyas\u0131 Tarix \u0130nstitutunun \u0130r\u0259vanda saxlan\u0131lan elmi \u0259s\u0259rl\u0259rin\u0259 \u0259saslan\u0131r. Skanlar v\u0259 daha detall\u0131 m\u0259lumatlar Qaraba\u011fda \u00fcst\u00fcnl\u00fck h\u00fcququ: Rusiya v\u0259 erm\u0259ni s\u0259n\u0259dl\u0259ri Avropa mifl\u0259rini da\u011f\u0131d\u0131r<\/u><\/a> material\u0131nda t\u0259qdim olunur.<\/strong><\/span><\/p>\n

    \"image_pdf\"<\/a>\"image_print\"<\/a><\/div>","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

    Q\u0259dim d\u00f6vrl\u0259rd\u0259 Qaraba\u011fda alban tayfalar\u0131 m\u0259skunla\u015fm\u0131\u015fd\u0131. Sonralar albanlarla M\u0259rk\u0259zi Asiya t\u00fcrkl\u0259rinin qar\u0131\u015fmas\u0131 n\u0259tic\u0259sind\u0259 Az\u0259rbaycan mill\u0259ti t\u0259\u015f\u0259kk\u00fcl tapd\u0131. Eram\u0131zdan \u0259vv\u0259l I \u0259srin ikinci yar\u0131s\u0131nda erm\u0259nil\u0259r Qaraba\u011f\u0131 \u0259l\u0259 ke\u00e7ir dil\u0259r v\u0259 eram\u0131z\u0131n IV \u0259srin sonuna q\u0259d\u0259r h\u0259rbi g\u00fcc\u00fc hesab\u0131na hakimiyy\u0259tl\u0259ri alt\u0131nda saxlad\u0131lar. Erm\u0259ni tarix\u00e7i Arakelyan\u0131n qeyd etdiyi kimi, Erm\u0259nistan h\u00f6kmdarlar\u0131 Qaraba\u011fa n\u0259zar\u0259t etm\u0259k \u00fc\u00e7\u00fcn “\u0259n d\u0259h\u015f\u0259tli v\u0259…<\/p>\n","protected":false},"author":11,"featured_media":0,"comment_status":"closed","ping_status":"closed","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":[],"categories":[1258],"tags":[1780,1768,1800,1784,1788,1790],"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/qarabag.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/4084"}],"collection":[{"href":"https:\/\/qarabag.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/qarabag.com\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/qarabag.com\/wp-json\/wp\/v2\/users\/11"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/qarabag.com\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=4084"}],"version-history":[{"count":2,"href":"https:\/\/qarabag.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/4084\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":4977,"href":"https:\/\/qarabag.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/4084\/revisions\/4977"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/qarabag.com\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=4084"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/qarabag.com\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=4084"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/qarabag.com\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=4084"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}