{"id":12109,"date":"2023-03-29T11:04:07","date_gmt":"2023-03-29T07:04:07","guid":{"rendered":"https:\/\/qarabag.com\/?p=12109"},"modified":"2023-04-10T09:36:27","modified_gmt":"2023-04-10T05:36:27","slug":"asiq-q%c9%99rib-operasi","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/qarabag.com\/asiq-q%c9%99rib-operasi\/","title":{"rendered":"\u201cA\u015f\u0131q Q\u0259rib\u201d operas\u0131"},"content":{"rendered":"

\"\"<\/strong><\/p>\n

Z\u00fclf\u00fcqar Hac\u0131b\u0259yov t\u0259r\u0259find\u0259n 1915-ci ild\u0259 yaz\u0131lm\u0131\u015f “A\u015f\u0131q Q\u0259rib” mu\u011fam operas\u0131 (b\u0259zi m\u0259nb\u0259l\u0259rd\u0259 h\u0259m\u00e7inin 1916-c\u0131 ild\u0259 yaz\u0131ld\u0131\u011f\u0131 g\u00f6st\u0259rilir) ilk d\u0259f\u0259 \u00dczeyir v\u0259 Z\u00fclf\u00fcqar Hac\u0131b\u0259yov qarda\u015flar\u0131n\u0131n truppas\u0131 t\u0259r\u0259find\u0259n Bak\u0131da 13 may 1916-ci ild\u0259 Ta\u011f\u0131yev teatr\u0131n\u0131n (milyon\u00e7u v\u0259 xeyriyy\u0259\u00e7i Hac\u0131 Zeynalabdin Ta\u011f\u0131yevin teatr\u0131n\u0131n yerl\u0259\u015fdiyi bina 1992-ci ild\u0259 s\u00f6k\u00fcl\u00fcb, yerind\u0259 is\u0259 sonralar Az\u0259rbaycan D\u00f6vl\u0259t Musiqi Teatr\u0131n\u0131n indiki binas\u0131 tikilib) s\u0259hn\u0259sind\u0259 tama\u015faya qoyulmu\u015fdur.
\n<\/strong>[\u0421. C\u0259bray\u0131lb\u0259yli. Z\u00fclf\u00fcqar Hac\u0131b\u0259yov. 1985-ci il, s\u0259h. 99-100]<\/a><\/span>
\n
[Az\u0259rbaycan mu\u011fam\u0131n\u0131n ensiklopediyas\u0131. 2012-ci il, s\u0259h. 88]<\/a><\/span>
\n
[B\u00f6y\u00fck sovet ensiklopediyas\u0131. 1-ci cild. 1949-cu il, s\u0259h. 477]<\/span><\/a><\/p>\n

Z\u00fclf\u00fcqar Hac\u0131b\u0259yov operan\u0131n librettosunun (musiqi-s\u0259hn\u0259 \u0259s\u0259rinin m\u0259tni) m\u00fc\u0259llifidir v\u0259 opera Az\u0259rbaycanda, Zaqafqaziyada, Ki\u00e7ik v\u0259 Orta Asiyada geni\u015f yay\u0131lm\u0131\u015f eyni adl\u0131 g\u00fcman ki, XVI-XVII \u0259srl\u0259r\u0259 aid a\u015f\u0131q na\u011f\u0131l\u0131n\u0131n (dastan\u0131n\u0131n) s\u00fcjetin\u0259 \u0259saslanm\u0131\u015fd\u0131r. “B\u00f6y\u00fck sovet ensiklopediyas\u0131”n\u0131n 1970-ci il n\u0259\u015frind\u0259 “A\u015f\u0131q Q\u0259rib” anonim romantik Az\u0259rbaycan dastan\u0131 kimi g\u00f6st\u0259rilir. “A\u015f\u0131q Q\u0259rib” dastan\u0131n\u0131n Az\u0259rbaycan versiyas\u0131 ilk d\u0259f\u0259 rus \u015fairi Mixail Yuryevi\u00e7 Lermontov t\u0259r\u0259find\u0259n 1837-ci ild\u0259 Qafqazda olark\u0259n yaz\u0131ya al\u0131nm\u0131\u015f v\u0259 1846-c\u0131 ild\u0259 n\u0259\u015fr edilmi\u015fdir.\u00a0 Az\u0259rbaycan folklor\u015f\u00fcnas\u0131 \u018fhliman Axundovun m\u0259lumat\u0131na g\u00f6r\u0259, 1944-c\u00fc ild\u0259 La\u00e7\u0131n rayonunun \u018fhm\u0259dli k\u0259ndind\u0259 dastan\u00e7\u0131 Me\u015f\u0259di-Dada\u015f \u018fhm\u0259d o\u011flu t\u0259r\u0259find\u0259n yaz\u0131ya al\u0131nm\u0131\u015f dastan\u0131n m\u0259tni bir \u00e7ox c\u0259h\u0259td\u0259n \u00f6z\u00fcn\u00fcn m\u00fc\u0259yy\u0259n s\u00fcjet ard\u0131c\u0131ll\u0131\u011f\u0131na v\u0259 personajlar\u0131na g\u00f6r\u0259 Lermontovun yaz\u0131ya ald\u0131\u011f\u0131 na\u011f\u0131l\u0131n m\u0259tni il\u0259 \u00fcst-\u00fcst\u0259 d\u00fc\u015f\u00fcr.
\n
[\u0421. C\u0259bray\u0131lb\u0259yli. Z\u00fclf\u00fcqar Hac\u0131b\u0259yov. 1985-ci il, s\u0259h. 97-98;100]<\/a><\/span>
\n
[B\u00f6y\u00fck sovet ensiklopediyas\u0131. 2-ci cild. 1970-ci il, s\u0259h. 472]<\/span><\/a><\/p>\n

Z\u00fclf\u00fcqar Hac\u0131b\u0259yov \u00f6z\u00fc d\u0259 “A\u015f\u0131q Q\u0259rib” operas\u0131n\u0131n tama\u015faya qoyulmas\u0131nda f\u0259al i\u015ftirak etmi\u015f, dirijor, y\u0259ni tama\u015fan\u0131n ba\u015f musiqi r\u0259hb\u0259ri kimi \u00e7\u0131x\u0131\u015f etmi\u015fdir. A\u015f\u0131q Q\u0259rib rolunda opera m\u00fc\u011f\u0259nnisi, teatr aktyoru H\u00fcseynqulu Sarabski, \u015eahs\u0259n\u0259m rolunda is\u0259 opera m\u00fc\u011f\u0259nnisi \u018fhm\u0259d b\u0259y (B\u0259d\u0259lb\u0259yli) A\u011fdamski \u00e7\u0131x\u0131\u015f etmi\u015fl\u0259r.
\n
[\u0421. C\u0259bray\u0131lb\u0259yli. Z\u00fclf\u00fcqar Hac\u0131b\u0259yov. 1985-ci il, s\u0259h. 100]<\/a><\/span>
\n
[Teatr ensiklopediyas\u0131. Cild I. 1961-ci il, s\u0259h. 66]<\/a><\/span>
\n
[Q. M\u0259mm\u0259dli. Az\u0259rbaycan teatr\u0131n\u0131n salnam\u0259si (1850-1920-ci ill\u0259r). 1975-ci il, s\u0259h. 434]<\/span><\/a><\/p>\n

\"\"<\/strong><\/p>\n

“A\u015f\u0131q Q\u0259rib” poetik xalq na\u011f\u0131l\u0131n\u0131n obrazlar\u0131n\u0131 musiqid\u0259 ilk d\u0259f\u0259 Z\u00fclf\u00fcqar Hac\u0131b\u0259yov meydana \u00e7\u0131xarm\u0131\u015fd\u0131r. O, operada xalq m\u0259nb\u0259yinin ideya \u0259sas\u0131n\u0131 v\u0259 \u00fcmumi s\u00fcjet ard\u0131c\u0131ll\u0131\u011f\u0131n\u0131 qoruyub saxlam\u0131\u015f v\u0259 onu musiqi s\u0259hn\u0259sinin t\u0259l\u0259bl\u0259rin\u0259 uy\u011funla\u015fd\u0131rm\u0131\u015fd\u0131r. Z\u00fclf\u00fcqar Hac\u0131b\u0259yov b\u00fct\u00fcn dastan\u0131 d\u00f6rd b\u00f6y\u00fck hiss\u0259y\u0259 ay\u0131rm\u0131\u015f, h\u0259r biri bir akt\u0131n m\u0259zmununun \u0259sas\u0131n\u0131 t\u0259\u015fkil etmi\u015fdir. Hiss\u0259l\u0259rin h\u0259r biri d\u0259 onun t\u0259r\u0259find\u0259n nisb\u0259t\u0259n m\u00fcst\u0259qil olan iki \u00f6l\u00e7\u00fcy\u0259 b\u00f6l\u00fcnm\u00fc\u015fd\u00fcr. Bel\u0259likl\u0259, operada d\u00f6rd p\u0259rd\u0259 v\u0259 s\u0259kkiz s\u0259hn\u0259 meydana g\u0259lmi\u015fdir. Librettodak\u0131 s\u0259hn\u0259 p\u0259rd\u0259l\u0259rinin t\u0259l\u0259bl\u0259rin\u0259 uy\u011fun olaraq dastan\u0131n s\u00fcjet x\u0259tti q\u0131sald\u0131lm\u0131\u015fd\u0131r.
\n
[\u0421. C\u0259bray\u0131lb\u0259yli. Z\u00fclf\u00fcqar Hac\u0131b\u0259yov. 1985-ci il, s\u0259h. 101]<\/span><\/a><\/p>\n

C.C\u0259bray\u0131lb\u0259ylinin 1986-c\u0131 ild\u0259 q\u0259l\u0259m\u0259 ald\u0131\u011f\u0131 “Z\u00fclf\u00fcqar Hac\u0131b\u0259yov” kitab\u0131nda opera haqq\u0131nda bel\u0259 deyilir:
\n\u201cHac\u0131b\u0259yovun \u201cA\u015f\u0131q Q\u0259rib\u201d operas\u0131 Az\u0259rbaycan b\u0259st\u0259karlar\u0131n\u0131n erk\u0259n yarad\u0131c\u0131l\u0131\u011f\u0131na t\u0259z\u0259 ruh g\u0259tirmi\u015fdir. Dig\u0259r mu\u011fam operalar\u0131ndan f\u0259rqli olaraq bu \u0259s\u0259r\u0259 xo\u015fb\u0259xt sevgi obrazlar\u0131 hopmaqla parlaq lirik \u0259hval-ruhiyy\u0259y\u0259 b\u00fcr\u00fcnm\u00fc\u015fd\u00fcr. “A\u015f\u0131q Q\u0259rib\u201d operas\u0131 na\u011f\u0131l janr\u0131ndan \u00e7ox \u015fey \u0259xz etmi\u015fdir. Bu h\u0259m s\u00fcjetin inki\u015faf\u0131nda, h\u0259m d\u0259 \u00f6z s\u0259ad\u0259tl\u0259ri u\u011frunda inadla m\u00fcbariz\u0259 aparan ba\u015f q\u0259hr\u0259man – \u015eahs\u0259n\u0259m v\u0259 Q\u0259rib obrazlar\u0131nda a\u015fkara \u00e7\u0131x\u0131r. Musiqi na\u011f\u0131l ah\u0259ngin\u0259 g\u00f6r\u0259 d\u0259 \u201cA\u015f\u0131q Q\u0259rib\u201d na\u011f\u0131l janr\u0131na do\u011fmad\u0131r. Buna g\u00f6r\u0259 d\u0259 bu operan\u0131 mu\u011fam-na\u011f\u0131l operas\u0131 hesab etm\u0259k olar.\u201d
\n<\/em>
[\u0421. C\u0259bray\u0131lb\u0259yli. Z\u00fclf\u00fcqar Hac\u0131b\u0259yov. 1985-ci il, s\u0259h. 104]<\/span><\/a><\/p>\n

1916-c\u0131 ild\u0259 \u201cA\u015f\u0131q Q\u0259rib\u201d operas\u0131 d\u00f6rd d\u0259f\u0259 s\u0259hn\u0259y\u0259 qoyulmu\u015fdu.<\/p>\n

“Kaspi” q\u0259zetind\u0259 operan\u0131n premyeras\u0131 a\u015fa\u011f\u0131dak\u0131 kimi t\u0259svir olunur:
\n\u201cM\u00fcs\u0259lman s\u0259hn\u0259sinin b\u00fct\u00fcn \u0259n yax\u015f\u0131 q\u00fcvv\u0259l\u0259ri \u00e7\u0131x\u0131\u015f edir. Ki\u015fi v\u0259 qad\u0131n qar\u0131\u015f\u0131q b\u00f6y\u00fck xor orijinal v\u0259 xalq motivl\u0259rinin 20-y\u0259 q\u0259d\u0259r n\u00f6mr\u0259sini ifa ed\u0259c\u0259k. Ba\u015f rollarda Sarabski v\u0259 A\u011fdamski oynay\u0131r. Pyes \u00fc\u00e7\u00fcn yeni dekorasiyalar \u00e7\u0259kilib. Qapal\u0131 lojalar var.\u201d <\/em><\/p>\n

\u201cC\u00fcm\u0259 g\u00fcn\u00fc, may\u0131n 13-d\u0259 H.Z.Ta\u011f\u0131yevin teatr\u0131nda tama\u015faya qoyulan Z. b. Hac\u0131b\u0259yovun yeni \u201cA\u015f\u0131q Q\u0259rib\u201d operas\u0131nda zal adamla dolu idi. Opera h\u0259m musiqisin\u0259, h\u0259m d\u0259 m\u0259zmununa g\u00f6r\u0259 \u00e7ox maraql\u0131 idi. Musiqisi melodik xalq v\u0259 orijinal motivl\u0259rd\u0259n (xor) v\u0259 \u015e\u0259rqd\u0259 m\u00f6vcud olan klassik ariya v\u0259 melodiyalardan t\u0259rtib olunmu\u015fdur. Orkestr yaln\u0131z \u015e\u0259rq musiqi al\u0259tl\u0259rind\u0259n ibar\u0259t idi\u201d.
\n<\/em>
[\u0421. C\u0259bray\u0131lb\u0259yli. Z\u00fclf\u00fcqar Hac\u0131b\u0259yov. 1985-ci il, s\u0259h. 100]<\/span><\/a><\/p>\n

\u201cA\u015f\u0131q Q\u0259rib\u201d tama\u015fas\u0131 ikinci d\u0259f\u0259 20 may 1916-c\u0131 ild\u0259, \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fc d\u0259f\u0259 is\u0259 indiki Az\u0259rbaycan D\u00f6vl\u0259t Akademik Opera v\u0259 Balet Teatr\u0131nda (9 sentyabr 1916) s\u0259hn\u0259y\u0259 qoyulmu\u015fdur. Bu tama\u015fan\u0131n t\u0259rtibat\u00e7\u0131s\u0131 az\u0259rbaycanl\u0131 rejissor Abbas Mirz\u0259 \u015e\u0259rifzad\u0259 olmu\u015fdur. Tama\u015fa Hac\u0131b\u0259yov qarda\u015flar\u0131n\u0131n yeni t\u0259\u015fkil olunmu\u015f antrepriza (t\u0259\u015fkilat\u00e7\u0131n\u0131n tama\u015fada i\u015ftirak etm\u0259k \u00fc\u00e7\u00fcn m\u00fcxt\u0259lif teatrlar\u0131n aktyorlar\u0131n\u0131 d\u0259v\u0259t etdiyi teatr i\u015finin t\u0259\u015fkili formas\u0131) t\u0259r\u0259find\u0259n s\u0259hn\u0259l\u0259\u015fdirilib. D\u00f6rd\u00fcnc\u00fc tama\u015fa sentyabr\u0131n 15-d\u0259 s\u0259hn\u0259y\u0259 qoyuldu.
\n
[C. C\u0259bray\u0131lb\u0259yli. Z\u00fclf\u00fcqar Hac\u0131b\u0259yov. 1985-ci il, s\u0259h. 101]<\/a><\/span>
\n
[Q. M\u0259mm\u0259dli. Az\u0259rbaycan teatr\u0131n\u0131n salnam\u0259si (1850-1920-ci ill\u0259r). 1975-ci il, s\u0259h. 436; 447-448]<\/span><\/a><\/p>\n

\"\"<\/span><\/span><\/span><\/span><\/p>\n

1929-cu ild\u0259 operan\u0131n n\u00f6vb\u0259ti tama\u015fas\u0131 Sabun\u00e7u q\u0259s\u0259b\u0259sind\u0259 ba\u015f tutdu.<\/span><\/span><\/span> Tama\u015fada dirijorluk ed\u0259n b\u0259st\u0259kar M\u00fcsl\u00fcm Maqomayev idi. Tama\u015fada H\u0259qiq\u0259t Rzayeva (\u015eahs\u0259n\u0259m), H\u00fcseynqulu Sarabski (A\u015f\u0131q Q\u0259rib) v\u0259 dig\u0259r aktyorlar oynay\u0131rd\u0131.
\n
[C. C\u0259bray\u0131lb\u0259yli. Z\u00fclf\u00fcqar Hac\u0131b\u0259yov. 1985-ci il, s\u0259h. 101]<\/a><\/span>
\n
[Teatr ensiklopediyas\u0131. Cild IV. 1965-ci il, s\u0259h.606]<\/span><\/a><\/p>\n

\"\"<\/a><\/p>\n

Z\u00fclf\u00fcqar Hac\u0131b\u0259yov 5 (17) aprel 1884-c\u00fc ild\u0259 \u015eu\u015fada anadan olub. Lakin teatr ensiklopediyas\u0131nda onun do\u011fum tarixi 4 (16) sentyabr olaraq qeyd olunur. 1899-cu ild\u0259 Z\u00fclf\u00fcqar G\u00fcrc\u00fcstan\u0131n Qori \u015f\u0259h\u0259rind\u0259 olan Zaqafqaziya M\u00fc\u0259lliml\u0259r Seminariyas\u0131na daxil oldu. Hac\u0131b\u0259yov m\u00fcsiqini \u00f6z\u00fc \u00f6yr\u0259nib. O, ki\u00e7ik qarda\u015f\u0131 \u00dczeyir Hac\u0131b\u0259yov v\u0259 dig\u0259r g\u00f6rk\u0259mli xadiml\u0259r: M\u00fcslim Maqomayev, H\u00fcseynqulu Sarabski v\u0259 H\u0259n\u0259fi Terequlovla birlikd\u0259 Az\u0259rbaycan xalq\u0131n\u0131n \u00f6z\u00fcn\u0259m\u0259xsus milli musiqi s\u0259n\u0259tini t\u0259sdiq etmi\u015fdir. \u00a0
\nZ\u00fclf\u00fcqar Hac\u0131b\u0259yov \u201c\u018flli ya\u015f\u0131nda cavan\u201d (1909), \u201cVarl\u0131\u201d (\u201cOn bir ya\u015fl\u0131 g\u0259lin\u201d) (1910-1911), \u201cEvliyk\u0259n subay\u201d (1911) musiqili komediyalar\u0131n\u0131n, \u201cSovet Az\u0259rbaycan\u0131n\u0131n 30 illiyin\u0259\u201d (1950, b\u0259st\u0259kar Zakir Ba\u011f\u0131rovla birg\u0259) kantatas\u0131n\u0131n v\u0259 ba\u015fqa \u0259s\u0259rl\u0259rin m\u00fc\u0259llifidir. 1920-1930-cu ill\u0259rd\u0259 o, “K\u0259nd q\u0131z\u0131”, \u201c\u00c7oban q\u0131z\u0131\u201d, \u201c\u018fsg\u0259r n\u0259\u011fm\u0259si\u201d v\u0259 s. kimi bir ne\u00e7\u0259 mahn\u0131 yazm\u0131\u015fd\u0131r.\u00a0 Onun \u201c\u00dc\u00e7 a\u015f\u0131q\u201d (\u201cM\u0259likm\u0259mm\u0259d\u201d) v\u0259 \u201cN\u00fc\u015fab\u0259\u201d kimi iki operas\u0131 yar\u0131m\u00e7\u0131q qalm\u0131\u015fd\u0131r. Z\u00fclf\u00fcqar Hac\u0131b\u0259yov 30 sentyabr 1950-ci ild\u0259 v\u0259fat edib. O, Bak\u0131da F\u0259xri xiyabanda d\u0259fn edilib.
\n
[Az\u0259rbaycan mu\u011fam\u0131n\u0131n ensiklopediyas\u0131. 2012-ci il, s\u0259h. 88]<\/a><\/span>
\n
[\u00dczeyir Hac\u0131b\u0259yov ensiklopediyas\u0131. 2003-c\u00fc il, s\u0259h.65]<\/a> <\/span>
\n
[Musiqi Ensiklopediyas\u0131. 1-ci cild 1973-c\u00fc il, s\u0259h. 871]<\/a><\/span>
\n
[Az\u0259rbaycan sovet ensiklopediyas\u0131. X cild. 1987-ci il, s\u0259h. 147]<\/a><\/span>
\n
[The Honorary Cemetery. 2007-ci il, s\u0259h. 109]<\/a><\/span>
\n
[Teatr ensiklopediyas\u0131. Cild I. 1961-ci il, s\u0259h.1073]<\/a><\/span>
\n
[D. \u018fhm\u0259d. F\u0259qlil\u0259r. 2020-ci il, s\u0259h. 177]<\/span><\/a><\/p>\n

\"image_pdf\"<\/a>\"image_print\"<\/a><\/div>","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

Z\u00fclf\u00fcqar Hac\u0131b\u0259yov t\u0259r\u0259find\u0259n 1915-ci ild\u0259 yaz\u0131lm\u0131\u015f “A\u015f\u0131q Q\u0259rib” mu\u011fam operas\u0131 (b\u0259zi m\u0259nb\u0259l\u0259rd\u0259 h\u0259m\u00e7inin 1916-c\u0131 ild\u0259 yaz\u0131ld\u0131\u011f\u0131 g\u00f6st\u0259rilir) ilk d\u0259f\u0259 \u00dczeyir v\u0259 Z\u00fclf\u00fcqar Hac\u0131b\u0259yov qarda\u015flar\u0131n\u0131n truppas\u0131 t\u0259r\u0259find\u0259n Bak\u0131da 13 may 1916-ci ild\u0259 Ta\u011f\u0131yev teatr\u0131n\u0131n (milyon\u00e7u v\u0259 xeyriyy\u0259\u00e7i Hac\u0131 Zeynalabdin Ta\u011f\u0131yevin teatr\u0131n\u0131n yerl\u0259\u015fdiyi bina 1992-ci ild\u0259 s\u00f6k\u00fcl\u00fcb, yerind\u0259 is\u0259 sonralar Az\u0259rbaycan D\u00f6vl\u0259t Musiqi Teatr\u0131n\u0131n indiki binas\u0131 tikilib) s\u0259hn\u0259sind\u0259 tama\u015faya qoyulmu\u015fdur.<\/p>\n","protected":false},"author":11,"featured_media":0,"comment_status":"closed","ping_status":"closed","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":[],"categories":[1258],"tags":[],"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/qarabag.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/12109"}],"collection":[{"href":"https:\/\/qarabag.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/qarabag.com\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/qarabag.com\/wp-json\/wp\/v2\/users\/11"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/qarabag.com\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=12109"}],"version-history":[{"count":3,"href":"https:\/\/qarabag.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/12109\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":12112,"href":"https:\/\/qarabag.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/12109\/revisions\/12112"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/qarabag.com\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=12109"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/qarabag.com\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=12109"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/qarabag.com\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=12109"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}