{"id":10378,"date":"2022-07-04T10:21:37","date_gmt":"2022-07-04T06:21:37","guid":{"rendered":"https:\/\/qarabag.com\/?p=10378"},"modified":"2022-07-01T17:02:30","modified_gmt":"2022-07-01T13:02:30","slug":"muasir-az%c9%99rbaycan-tarinin-banil%c9%99rind%c9%99n-biri-susadan-olan-mirz%c9%99-sadiq-%c9%99s%c9%99d-sadiqcan","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/qarabag.com\/muasir-az%c9%99rbaycan-tarinin-banil%c9%99rind%c9%99n-biri-susadan-olan-mirz%c9%99-sadiq-%c9%99s%c9%99d-sadiqcan\/","title":{"rendered":"M\u00fcasir Az\u0259rbaycan tar\u0131n\u0131n banil\u0259rind\u0259n biri, \u015eu\u015fadan olan Mirz\u0259 Sad\u0131q \u018fs\u0259d (Sad\u0131qcan)"},"content":{"rendered":"

Az\u0259rbaycan xalq musiqi\u00e7isi, tarz\u0259n Sad\u0131qcan (Mirz\u0259 Sad\u0131q \u018fs\u0259d o\u011flu) 1846-c\u0131 ild\u0259 \u015eu\u015fa \u015f\u0259h\u0259rind\u0259 yoxsul ail\u0259d\u0259 anadan olmu\u015fdur. Lakin 1978-ci ilin “Musiqi ensiklopediyas\u0131”nda onun do\u011fuldu\u011fu tarix 1842-ci il kimi g\u00f6st\u0259rilir.<\/strong>
\n[\u00c7.Qacar. Q\u0259dim v\u0259 orta \u0259sr Az\u0259rbaycan\u0131n\u0131n g\u00f6rk\u0259mli o\u011fullar\u0131. 1995-ci il., s\u0259h. 217]<\/a><\/span>
\n
[Musiqi ensiklopediyas\u0131. 4 cild. 1978-ci il., s\u0259h. 814]<\/a><\/span>
\n
[Az\u0259rbaycan sovet ensiklopediyas\u0131. VIII cild. 1984-c\u00fc il., s\u0259h. 255]<\/span><\/a><\/p>\n

\"\"<\/em>Musiqi t\u0259hsilini Sad\u0131q \u015eu\u015fada az\u0259rbaycanl\u0131 pedaqoq Xarrat Qulu M\u0259h\u0259mm\u0259d o\u011flunun m\u0259kt\u0259bind\u0259 al\u0131m\u0131\u015fd\u0131r. 17-18 ya\u015flar\u0131nda s\u0259sinin itm\u0259sind\u0259n sonra Sad\u0131q \u0259vv\u0259lc\u0259 t\u00fct\u0259kd\u0259, neyd\u0259, kaman\u00e7ada \u00e7al\u0131rd\u0131, sonra is\u0259 Mirz\u0259 \u018fli \u018fsg\u0259rin musiqi m\u0259kt\u0259bind\u0259 tar \u00e7alma\u011f\u0131 \u00f6yr\u0259ndi. Az\u0259rbaycanl\u0131 s\u0259n\u0259t\u015f\u00fcnas Firudin \u015eu\u015finskinin kitab\u0131nda a\u015fa\u011f\u0131dak\u0131lar qeyd olunur: “S\u00f6yl\u0259yirl\u0259r ki, ilk \u0259vv\u0259l Mirz\u0259 Sad\u0131q Mirz\u0259 \u018fli \u018fsg\u0259rin ansambl\u0131nda burada ikinci rol oynayan kaman\u00e7ada \u00e7al\u0131rd\u0131. Yaln\u0131z bir d\u0259f\u0259, m\u00fc\u0259llimi x\u0259st\u0259l\u0259n\u0259nd\u0259 Mirz\u0259 Sad\u0131q tarda ifa etm\u0259kl\u0259 \u00f6z nadir bacar\u0131\u011f\u0131n\u0131 ham\u0131ya n\u00fcmayi\u015f etdirm\u0259y\u0259 nail oldu. Bundan sonra Mirz\u0259 Sad\u0131q \u00f6z\u00fcn\u00fc tamamil\u0259 bu m\u00f6c\u00fcz\u0259li al\u0259td\u0259 ifa\u00e7\u0131l\u0131\u011fa h\u0259sr edir v\u0259 \u00f6z s\u0259n\u0259tini daha da t\u0259kmill\u0259\u015fdirir, ifa\u00e7\u0131l\u0131q texnikas\u0131n\u0131 is\u0259 son h\u0259dd\u0259 \u00e7atd\u0131r\u0131r”.<\/em><\/p>\n

Tezlikl\u0259 Sad\u0131q \u00f6z\u00fcn\u00fcn tarda ifas\u0131 il\u0259 ustal\u0131qda \u00f6z m\u00fc\u0259llimi Mirz\u0259 \u018fli \u018fsg\u0259ri \u00fcst\u0259l\u0259yir v\u0259 o da \u00f6z n\u00f6vb\u0259sind\u0259 onun haqq\u0131nda bel\u0259 s\u00f6yl\u0259yir: “M\u0259n ist\u0259rdim ki, m\u0259nim var-d\u00f6vl\u0259tim Sad\u0131qda, onun barmaqlar\u0131 is\u0259 m\u0259nd\u0259 olsun”.<\/em>
\n
[\u00c7.Qacar. Q\u0259dim v\u0259 orta \u0259sr Az\u0259rbaycan\u0131n\u0131n g\u00f6rk\u0259mli o\u011fullar\u0131. 1995-ci il, s\u0259h. 217]<\/span><\/a><\/p>\n

Mirz\u0259 Sad\u0131q az\u0259rbaycanl\u0131 musiqi\u015f\u00fcnas Mir M\u00f6hs\u00fcn N\u0259vvab\u0131n v\u0259 Xur\u015fidbanu Nat\u0259van\u0131n \u015eu\u015fada t\u0259\u015fkil etdikl\u0259ri “M\u0259clisi-f\u0259ramu\u015fan” (“Unudulmu\u015flar m\u0259clisi”) \u0259d\u0259bi c\u0259miyy\u0259tinin v\u0259 “M\u0259clisi xan\u0259nd\u0259” (“Xan\u0259nd\u0259l\u0259rin m\u0259clisi”) musiqi c\u0259miyy\u0259tinin f\u0259aliyy\u0259tind\u0259 i\u015ftirak etmi\u015fdir.
\n
[\u00c7.Qacar. Q\u0259dim v\u0259 orta \u0259sr Az\u0259rbaycan\u0131n\u0131n g\u00f6rk\u0259mli o\u011fullar\u0131. 1995-ci il., s\u0259h. 216]<\/span><\/a><\/p>\n

Sad\u0131qcan Az\u0259rbaycan mu\u011famlar\u0131na b\u0259zi yenilikl\u0259r daxil etdi. “Segah”\u0131 inki\u015faf etdir\u0259r\u0259k tar\u0131n qoluna “Zabul” p\u0259rd\u0259si \u0259lav\u0259 etdi v\u0259 “Mahur”u t\u0259kmill\u0259\u015fdirdi. Sad\u0131qcan h\u0259m\u00e7inin “Orta Segah” v\u0259 “Bayat\u0131 \u015eiraz” mu\u011famlar\u0131na bir ne\u00e7\u0259 r\u0259ng (Az\u0259rbaycan\u0131n pe\u015f\u0259kar \u015fifahi \u0259n\u0259n\u0259sinin instrumental musiqi janr\u0131) b\u0259st\u0259l\u0259mi\u015fdir.
\n
[\u00c7.Qacar. Q\u0259dim v\u0259 orta \u0259sr Az\u0259rbaycan\u0131n\u0131n g\u00f6rk\u0259mli o\u011fullar\u0131. 1995-ci il., s\u0259h. 217]<\/a><\/span>
\n
[F.\u015eu\u015finski. \u015eu\u015fa. 1968-ci il., s\u0259h. 112-113]<\/a><\/span>
\n
[Az\u0259rbaycan sovet ensiklopediyas\u0131. VIII cild. 1984-c\u00fc il., s\u0259h. 255]<\/span><\/a><\/p>\n

“Kavkazskoye obozreniye” (“Qafqaz icmal\u0131”) q\u0259zetind\u0259 Sad\u0131qcan haqq\u0131nda a\u015fa\u011f\u0131dak\u0131lar yaz\u0131l\u0131r: “Onun ifas\u0131 ayd\u0131nd\u0131r, artistlik m\u0259har\u0259ti d\u0259qiqdir v\u0259 f\u00fcsunkarcas\u0131na g\u00fccl\u00fcd\u00fcr. Bizim Tiflis b\u0259st\u0259karlar\u0131m\u0131z\u0131n Sad\u0131\u011f\u0131n buraya g\u0259li\u015f\u0131nd\u0259n istifad\u0259 edib,onlara yeni kompozisiyalar \u00fc\u00e7\u00fcn material kimi xidm\u0259t ed\u0259c\u0259k \u015e\u0259rq motivl\u0259rini Sad\u0131qdan m\u0259nims\u0259m\u0259l\u0259ri pis olmazd\u0131”.<\/em>
\n
[\u00c7.Qacar. Q\u0259dim v\u0259 orta \u0259sr Az\u0259rbaycan\u0131n\u0131n g\u00f6rk\u0259mli o\u011fullar\u0131. 1995-ci il, s\u0259h. 217]<\/span><\/a><\/p>\n

\"\"1875-1878-ci ill\u0259rd\u0259 Sad\u0131qcan ilk d\u0259f\u0259 tar\u0131n konstruksiyas\u0131n\u0131 d\u0259yi\u015fdi. O, siml\u0259rin say\u0131n\u0131 (5-d\u0259n 11-\u0259 q\u0259d\u0259r) art\u0131rd\u0131, tar\u0131n qolunun v\u0259 g\u00f6vd\u0259sinin qurulu\u015funu d\u0259yi\u015fdi, onlar\u0131n b\u0259rkidilm\u0259sini t\u0259kmill\u0259\u015fdirdi v\u0259 al\u0259tin \u00fcmumi \u00e7\u0259kisini azaltd\u0131. Sad\u0131qcan, h\u0259m\u00e7inin tarda yeni ifa texnikas\u0131n\u0131 i\u015fl\u0259yib yaratd\u0131, al\u0259ti sin\u0259sin\u0259 s\u0131xaraq saxlama\u011fa ba\u015flad\u0131. Ona q\u0259d\u0259r tar\u0131 diz \u00fcst\u0259 tutaraq \u00e7al\u0131rd\u0131lar. Az\u0259rbaycanl\u0131 inc\u0259s\u0259n\u0259t t\u0259nqid\u00e7isi Firudin \u015eu\u015finski qeyd edirdi: “Sad\u0131qcan t\u0259r\u0259find\u0259n t\u0259tbiq edilmi\u015f bu yenilikl\u0259r v\u0259 d\u0259yi\u015fiklikl\u0259r bu al\u0259td\u0259 ifa\u00e7\u0131l\u0131q imkanlar\u0131n\u0131 geni\u015fl\u0259ndirdi. Onlar\u0131n t\u0259tbiq edilm\u0259sind\u0259n sonra tarda ifa edil\u0259n mu\u011famlar daha parlaq v\u0259 r\u0259ngar\u0259ng s\u0259sl\u0259nirdi. T\u0259kmill\u0259\u015fdirilmi\u015f tar\u0131 xalq “sehrli tar”, Sad\u0131qcan\u0131 is\u0259 “tar\u0131n atas\u0131”adland\u0131rd\u0131”.<\/em> Tezlikl\u0259 Sad\u0131qcan\u0131n tar\u0131 k\u00f6hn\u0259, “\u0130ran tar\u0131” adland\u0131r\u0131lan al\u0259ti b\u00fct\u00fcn Qafqazdan v\u0259 Orta Asiyadan tamamil\u0259 s\u0131x\u0131\u015fd\u0131r\u0131b \u00e7\u0131xartd\u0131.
\n
[F.\u015eu\u015finski. \u015eu\u015fa. 1968-ci il., s\u0259h. 112-113]<\/a><\/span>
\n
[\u00c7.Qacar. Q\u0259dim v\u0259 orta \u0259sr Az\u0259rbaycan\u0131n\u0131n g\u00f6rk\u0259mli o\u011fullar\u0131. 1995-ci il., s\u0259h. 217]<\/a><\/span>
\n
[Musiqi ensiklopediyas\u0131. 4 cild. 1978-ci il., s\u0259h. 814]<\/a><\/span>
\n
[Az\u0259rbaycan sovet ensiklopediyas\u0131. VIII cild. 1984-c\u00fc il., s\u0259h. 255]<\/a><\/span>
\n
[\u00dczeyir Hac\u0131b\u0259yov ensiklopediyas\u0131. 2003-c\u00fc il., s\u0259h. 183]<\/span><\/a><\/p>\n

Sad\u0131qcan tarda Az\u0259rbaycan xan\u0259nd\u0259l\u0259ri Hac\u0131 H\u00fcs\u00fcn\u00fc, \u018fbd\u00fclbaqi Z\u00fclalovu (B\u00fclb\u00fclcan), Cabbar Qarya\u011fd\u0131 o\u011flu v\u0259 M\u0259\u015f\u0259di \u0130sini m\u00fc\u015fayi\u0259t etmi\u015fdir. 1875-c\u0131 ild\u0259 Sad\u0131qcan B\u00fclb\u00fclcanla birlikd\u0259 Tiflis\u0259 k\u00f6\u00e7\u0259r\u0259k orada konsertl\u0259rl\u0259 \u00e7\u0131x\u0131\u015f edirdil\u0259r. 1880-c\u0131 ild\u0259 Sad\u0131qcan M\u0259\u015f\u0259di \u0130sinin ansambl\u0131n\u0131n t\u0259rkibind\u0259 T\u0259briz \u015f\u0259h\u0259rin\u0259, (\u0130ran) N\u0259sr\u0259ddin \u015fah Qacar\u0131n o\u011flu M\u00fcz\u0259ff\u0259r\u0259ddin mirz\u0259nin toyuna d\u0259v\u0259t edilmi\u015fdir. Bu toyda Sad\u0131qcan “\u015eiri-Xur\u015fid” ordeni il\u0259 (“\u015eir v\u0259 G\u00fcn\u0259\u015f” ordeni) t\u0259ltif olunmu\u015fdur.
\n
[\u00c7.Qacar. Q\u0259dim v\u0259 orta \u0259sr Az\u0259rbaycan\u0131n\u0131n g\u00f6rk\u0259mli o\u011fullar\u0131. 1995-ci il., s\u0259h. 217]<\/a><\/span>
\n
[Az\u0259rbaycan sovet ensiklopediyas\u0131. VIII cild. 1984-c\u00fc il., s\u0259h. 255]<\/a><\/span>
\n
[F.\u015eu\u015finski. \u015eu\u015fa. 1968-ci il., s\u0259h. 99]<\/span><\/a><\/p>\n

1890-c\u0131 ill\u0259rd\u0259 Sad\u0131qcan t\u0259r\u0259find\u0259n Az\u0259rbaycan\u0131n bir \u00e7ox \u015f\u0259h\u0259rl\u0259rind\u0259, \u0130stanbulda (indiki T\u00fcrkiy\u0259), A\u015fqabadda (indiki T\u00fcrkm\u0259nistan) v\u0259 Tehranda (indiki \u0130ran) konsertl\u0259r ver\u0259n musiqi ansambl\u0131 t\u0259\u015fkil olunmu\u015fdur.
\n
[Az\u0259rbaycan sovet ensiklopediyas\u0131. VIII cild. 1984-c\u00fc il., s\u0259h. 255]<\/a><\/span>
\n
[F.\u015eu\u015finski. \u015eu\u015fa. 1968-ci il., s\u0259h. 112]<\/span><\/a><\/p>\n

Sad\u0131qcan Az\u0259rbaycan yaz\u0131\u00e7\u0131s\u0131 \u018fbd\u00fcrr\u0259him b\u0259y Haqverdiyevin r\u0259hb\u0259rliyi alt\u0131nda \u015eu\u015fada s\u0259hn\u0259l\u0259\u015fdirilmi\u015f “M\u0259cnun Leylinin m\u0259zar\u0131 \u00fcst\u00fcnd\u0259” (1897) tama\u015fas\u0131 \u00fc\u00e7\u00fcn musiqi t\u0259rtib etmi\u015fdir.
\n
[\u00dczeyir Hac\u0131b\u0259yov ensiklopediyas\u0131. 2003-c\u00fc il., s\u0259h. 183]<\/a><\/span>
\n
[D. \u018fhm\u0259d. \u201cF\u0259rqlil\u0259r\u201d 2020-ci il., s\u0259h. 177]<\/a><\/span>
\n
[\u00c7.Qacar. Q\u0259dim v\u0259 orta \u0259sr Az\u0259rbaycan\u0131n\u0131n g\u00f6rk\u0259mli o\u011fullar\u0131. 1995-ci il, s\u0259h. 217]<\/span><\/a><\/p>\n

1901-c\u0131 ild\u0259 Sad\u0131qcan \u015eu\u015fada birinci \u015e\u0259rq konsertind\u0259 i\u015ftirak etmi\u015fdir. Burada o, tarda ilk d\u0259f\u0259 solo olaraq “Mahur” (“Orta Mahur”) mu\u011fam\u0131n\u0131 ifa etdi.
\n
[\u00c7.Qacar. Q\u0259dim v\u0259 orta \u0259sr Az\u0259rbaycan\u0131n\u0131n g\u00f6rk\u0259mli o\u011fullar\u0131. 1995-ci il., s\u0259h. 217]<\/a><\/span>
\n
[F.\u015eu\u015finski. \u015eu\u015fa. 1968-ci il., s\u0259h. 112]<\/span><\/a><\/p>\n

Az\u0259rbaycan b\u0259st\u0259kar\u0131 v\u0259 publisisti \u018ffrasiyab B\u0259d\u0259lb\u0259yli Sad\u0131qcan\u0131n Az\u0259rbaycan musiqisind\u0259 rolunu bel\u0259 qiym\u0259tl\u0259ndirmi\u015fdir: “\u018fg\u0259r mu\u011fam\u0131n ifas\u0131 zaman\u0131 tar\u0131n b\u00fct\u00fcn musiqi al\u0259tl\u0259ri aras\u0131nda birinci yeri tutdu\u011funu n\u0259z\u0259r\u0259 alsaq, onda Mirz\u0259 Sad\u0131\u011f\u0131n k\u0259\u015ffl\u0259rinin n\u0259tic\u0259 etibaril\u0259 Az\u0259rbaycan musiqisinin tarixind\u0259 d\u00f6n\u00fc\u015f n\u00f6qt\u0259si oldu\u011funu t\u0259sdiq etm\u0259k olar. Dem\u0259k olar ki, Mirz\u0259 Sad\u0131qdan ba\u015flayaraq Az\u0259rbaycan mu\u011famlar\u0131n\u0131n mahiyy\u0259ti, onlar\u0131n ifad\u0259 vasit\u0259l\u0259ri, t\u0259sir g\u00fcc\u00fc v\u0259 bu mu\u011famlar\u0131n ifa edilm\u0259si \u00fcsullar\u0131 yeni pill\u0259y\u0259 qalxm\u0131\u015fd\u0131r. Mirz\u0259 Sad\u0131q Az\u0259rbaycan musiqi tarixind\u0259 yeni s\u0259hif\u0259 a\u00e7m\u0131\u015fd\u0131r”.<\/em>
\n
[\u00c7.Qacar. Q\u0259dim v\u0259 orta \u0259sr Az\u0259rbaycan\u0131n\u0131n g\u00f6rk\u0259mli o\u011fullar\u0131. 1995-ci il., s\u0259h. 216]<\/span><\/a><\/p>\n

Az\u0259rbaycan b\u0259st\u0259kar\u0131 \u00dczeyir Hac\u0131b\u0259yov Sad\u0131qcan\u0131 bel\u0259 qiym\u0259tl\u0259ndirirdi: “Sad\u0131q kimi tarz\u0259nl\u0259rin adlar\u0131 v\u0259 \u015f\u00f6hr\u0259tl\u0259ri b\u00fct\u00fcn Qafqazda m\u0259\u015fhurla\u015fd\u0131, beyn\u0259lmil\u0259l \u0259h\u0259miyy\u0259t k\u0259sb etm\u0259y\u0259 ba\u015flad\u0131”.
\n
[\u00dczeyir Hac\u0131b\u0259yov ensiklopediyas\u0131. 2003-c\u00fc il., s\u0259h. 106]<\/span><\/a><\/p>\n

Sad\u0131qcan m\u0259kt\u0259binin \u015fagirdl\u0259ri v\u0259 davam\u00e7\u0131lar\u0131 tarz\u0259nl\u0259r – M\u0259\u015f\u0259di Zeynal, Qurban Pirimov, M\u0259\u015f\u0259di C\u0259mil \u018fmirov, Mal\u0131b\u0259yli H\u0259mid, \u015eirin Axundov v\u0259 B\u0259hram Mansurov olmu\u015fdular.
\n
[F.\u015eu\u015finski. \u015eu\u015fa. 1968-ci il, s\u0259h. 112-113]<\/a><\/span>
\n
[Az\u0259rbaycan sovet ensiklopediyas\u0131. VIII cild. 1984-c\u00fc il., s\u0259h. 255]<\/a><\/span><\/p>\n

Sad\u0131qcan 1902-ci ild\u0259 \u015eu\u015fada v\u0259fat etmi\u015fdir.
\n
[\u00c7.Qacar. Q\u0259dim v\u0259 orta \u0259sr Az\u0259rbaycan\u0131n\u0131n g\u00f6rk\u0259mli o\u011fullar\u0131. 1995-ci il., s\u0259h. 217]<\/a><\/span>
\n
[Musiqi ensiklopediyas\u0131. 4 cild. 1978-ci il., s\u0259h. 814]<\/span><\/a><\/p>\n

1992-ci ilin may\u0131nda \u015eu\u015fan\u0131n erm\u0259ni silahl\u0131 birl\u0259\u015fm\u0259l\u0259ri t\u0259r\u0259find\u0259n i\u015f\u011fal edilm\u0259sind\u0259n sonra Sad\u0131qcan\u0131n ya\u015fad\u0131\u011f\u0131 ev da\u011f\u0131nt\u0131lara m\u0259ruz qalm\u0131\u015fd\u0131r.<\/p>\n

\"image_pdf\"<\/a>\"image_print\"<\/a><\/div>","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

Az\u0259rbaycan xalq musiqi\u00e7isi, tarz\u0259n Sad\u0131qcan (Mirz\u0259 Sad\u0131q \u018fs\u0259d o\u011flu) 1846-c\u0131 ild\u0259 \u015eu\u015fa \u015f\u0259h\u0259rind\u0259 yoxsul ail\u0259d\u0259 anadan olmu\u015fdur. Lakin 1978-ci ilin “Musiqi ensiklopediyas\u0131”nda onun do\u011fuldu\u011fu tarix 1842-ci il kimi g\u00f6st\u0259rilir.<\/p>\n","protected":false},"author":11,"featured_media":0,"comment_status":"closed","ping_status":"closed","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":[],"categories":[1258],"tags":[],"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/qarabag.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/10378"}],"collection":[{"href":"https:\/\/qarabag.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/qarabag.com\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/qarabag.com\/wp-json\/wp\/v2\/users\/11"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/qarabag.com\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=10378"}],"version-history":[{"count":8,"href":"https:\/\/qarabag.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/10378\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":10418,"href":"https:\/\/qarabag.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/10378\/revisions\/10418"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/qarabag.com\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=10378"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/qarabag.com\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=10378"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/qarabag.com\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=10378"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}